Rola audytu – analiza ryzyka w firmie

Audyt w firmie

Jaka jest rola audytu w firmie? Nowoczesna firma nie może funkcjonować bez sprawnie zarządzanej komórki audytu wewnętrznego, który koncentruje się na analizie ryzyk powstających w firmie, bowiem to właśnie rozwój praktyk zarządzania wykreował ideę audytu.  Małe przedsiębiorstwa częściej wykorzystują w tym obszarze outsourcing (skrót z ang. outside-resource-using) w celu optymalizacji kosztów.  W polskiej rzeczywistości jest to obszar rozwijający się, choć instytucja audytu istnieje od XIX wieku. Początkowo audyt miał jedynie charakter zewnętrzny, jednak wraz z rozwojem ekonomicznym podmiotów działających na rynku – wzrostem organizacji, ich rosnącym skomplikowaniem, a także specjalizacją technologiczną operacji, zrodziła się konieczność stworzenia audytu wewnętrznego. Powstanie pierwszych komórek audytu wewnętrznego odnotowuje się po II wojnie światowej. Pierwotnie audyt wewnętrzny koncentrował się na sprawach związanych z finansami i księgowością, dopiero później zaczął obejmować całość zagadnień związanych z funkcjonowaniem organizacji świadcząc usługi zapewniające oraz doradcze. Audyt wewnętrzny był początkowo powoływany w podmiotach prywatnych, z czasem jednak zaczął pojawiać się w ramach organizacji administracji publicznej, dla przykładu, w Komisji Europejskiej audyt wewnętrzny pojawił się na skutek zmian i reformy istniejących struktur kontroli wewnętrznej. Wyodrębniona rola audytu wewnętrznego w KE została usankcjonowana w 2001 roku.

Z uwagi na fakt, iż audyt wewnętrzny nie ogranicza się wyłącznie do obszaru finansowego, daje to możliwość spojrzenia na całość jednostki w celu poszukiwania i eliminowania słabych jej stron.

 Standardy audytu

Przy realizacji zadań audytorzy powinni kierować się Standardami Profesjonalnej Praktyki Audytu Wewnętrznego. Standardy te dzielą się na:

• standardy atrybutów – ich zadaniem jest zdefiniowanie wymagań wobec audytu jako jednostki organizacyjnej oraz audytora jako reprezentanta grupy zawodowej;
• standardy działania – ich zadaniem jest zdefiniowanie wymagań dotyczących sposobu realizacji zadań audytu oraz zakresu zadań;
• standardy wdrożenia – przypisują one Standardy Atrybutów oraz Standardy Realizacji określonym typom działań (np. audytowi zgodności, operacyjnemu, finansowemu).

Oprócz wyżej wymienionych standardów audytorzy mogą kierować się także innymi standardami, wśród których najpopularniejszymi są:

• standardy INTOSAI,
• standardy ISACA,
• standard COBiT,
• standard COSO,
• standard COCO.

Zasady audytorskie

Jak wiadomo, zadanie audytora polega na zapewnieniu, iż świadczona usługa zostanie przeprowadzona profesjonalnie i zgodnie ze standardami. Realizacja tego celu wymaga spełnienia zasad: wiarygodności, zapewnienia wysokiej jakości świadczonych usług, obiektywizmu, unikania konfliktu interesów, zachowania bezstronności, przestrzegania tajemnicy zawodowej, zachowania należytej staranności zawodowej, umiejętność rozwiązywania konfliktów natury etycznej, profesjonalizmu.

Definicje audytu

Na rynku możemy spotkać wiele różnych definicji audytu. Najbardziej znaną jest definicja zaproponowana przez Instytut Audytorów Wewnętrznych (skrót IIA od angielskiej nazwy Institute of Internal Auditors). Zgodnie z tą definicją „audyt wewnętrzny jest niezależną, obiektywną działalnością o charakterze zapewniającym i doradczym, prowadzoną w celu wniesienia do organizacji wartości dodanej i usprawnienia jej funkcjonowania. Audyt wewnętrzny wspiera organizację w osiąganiu wytyczonych celów poprzez systematyczne i konsekwentne działanie służące ocenie i poprawie efektywności zarządzania ryzykiem, systemu kontroli oraz procesów zarządzania organizacją.”

Według innych opinii pod pojęciem audyt należy rozumieć kontrolę. Istnieją dwa rodzaje kontroli: wewnętrzna (dana firma kontrolowana jest przez własnych pracowników) oraz zewnętrzna (polega na badaniu przez osoby spoza kontrolowanej firmy). Kluczowym elementem struktury kontroli wewnętrznej jest audyt wewnętrzny. Odpowiedzialność za dostarczenie odpowiedniej i skutecznej struktury kontroli wewnętrznej spoczywa na kierownictwie jednostki. Niezwykle ważnym elementem jest pozytywne i wspierające nastawienie ze strony menadżerów.

• wyrażanie opinii na temat skuteczności mechanizmów kontrolnych w badanym systemie;
• dostarczanie kierownikowi jednostki, w oparciu o ocenę systemu kontroli wewnętrznej, racjonalnego zapewnienia, że jednostka działa prawidłowo;
• składanie sprawozdań z poczynionych ustaleń, oraz tam gdzie jest to właściwe, przedstawianie uwag i wniosków dotyczących poprawy skuteczności działania jednostki w danym obszarze.

Audytorzy wewnętrzni, badając kolejno poszczególne wskaźniki w obszarach obarczonych najwyższym ryzykiem, poszukują odpowiedzi na pytania, czy podjęte działania nie naruszały obowiązujących przepisów prawa, spełniały określone kryteria kosztów, były uzasadnione i potrzebne, zadania i działania nie były fikcyjne, tzn., że poszczególne operacje wystąpiły w rzeczywistości, zostały poprawnie udokumentowane i poddane określonym procedurom formalnym.